Czujki na straży bezpieczeństwa

Czujki są jednymi z najważniejszych elementów systemu alarmowego, stanowiąc jego „oczy” i „uszy”. Mimo to, niewielu inwestorów interesuje się kwestią wyboru czujek pod kątem ich jakości, czy dobrania do specyficznych warunków pracy. Warto zapoznać się z podstawowymi informacjami na temat czujek stosowanych w systemach alarmowych, aby mieć pewność, że ich wybór będzie świadomy i optymalny.

Najbardziej popularną grupę czujek stanowią czujki ruchu

Popularność tą zawdzięczają swojej uniwersalności, skuteczności i łatwości instalacji. Wśród nich, zdecydowanie najczęściej stosowane są pasywne czujki podczerwieni zwane popularnie czujkami „PIR”. Ich celem jest wykrycie intruza poruszającego się w określonym obszarze,  na zasadzie detekcji promieniowania podczerwonego związanego z temperaturą ciała ludzkiego. Typowo czujki takie instalowane są w narożnikach pomieszczeń, obejmując swoim zasięgiem obszar od kilkunastu do kilkudziesięciu metrów kwadratowych.  Różnice między poszczególnymi modelami takich czujek dotyczyć mogą zastosowanych rozwiązań technologicznych i funkcjonalności. Z punktu widzenia niezawodności i skuteczności, istotny jest rodzaj przetwarzania sygnałów:  w prostszych konstrukcjach stosuje się przetwarzanie analogowe,  podczas gdy modele bardziej zaawansowane oferują cyfrowe, procesorowe przetwarzanie sygnału gwarantujące powtarzalność parametrów i ich stabilność przez cały okres eksploatacji czujki. Równie ważna jest wbudowana kompensacja temperatury – dzięki niej czujki będą poprawnie pracować zarówno wtedy gdy w pomieszczeniach jest zimno, jak i wtedy kiedy temperatura jest wysoka. Szukając najlepszych czujek, należy zwrócić uwagę na rodzaj zastosowanego układu optycznego – prostsze modele posiadają układy soczewek wykonanych ze specjalnego tworzywa sztucznego, w tych bardziej zaawansowanych używa się specjalnego układu zwierciadeł zapewniających dużo bardziej precyzyjną detekcję.

Ze względu na zasadę działania, czujki typu „PIR” mogą wykrywać poruszające się w ich zasięgu małe zwierzęta domowe takie jak kot lub pies. Chcąc zminimalizować ryzyko fałszywych alarmów spowodowanych obecnością czworonoga w domu, można w takim przypadku  użyć specjalnych wersji czujek ignorujących małe zwierzęta. Czujki takie w swoim oznaczeniu posiadają często określenie „PET” a instrukcja lub specyfikacja określać będzie maksymalną wagę zwierzęcia, na które nie będzie reagować. Trzeba jednak mieć świadomość, że czujka która ma pozostać niewrażliwa na dużego psa, może okazać się również mniej skuteczna przy wykrywaniu intruza. W takiej sytuacji, obecność zwierzaka należy uwzględnić już na etapie projektowania alarmu domowego.

W sytuacji gdy należy zapewnić wykrywanie ruchu w pomieszczeniach gdzie temperatura nie jest stabilna: nieogrzewanych garażach, piwnicach czy w pomieszczeniach z kominkiem, należy zastosować bardziej złożone czujki dualne. W swojej konstrukcji łączą one dwa niezależne tory detekcyjne, wykorzystujące różne zjawiska fizyczne do wykrywania intruza. Najpopularniejszym połączeniem jest uzupełnienie pasywnego toru wykrywania podczerwieni (jak w czujkach „PIR”) z mikrofalowym układem radarowym. Mimo groźnej nazwy, do wykrycia ruchu wykorzystywana jest minimalna moc – podobnie jak układy automatycznego otwierania drzwi w miejscach publicznych, są one całkowicie nieszkodliwe. Podstawową zaletą czujek dualnych jest to, że zareagują sygnałem jedynie wtedy gdy oba tory jednocześnie zadziałają – dzięki czemu stają się praktycznie niewrażliwe na typowe zakłócenia wynikające z ciężkich warunków pracy.

Drugą, równie ważną dla bezpieczeństwa grupą czujek są czujki ochrony obwodowej.

W przeciwieństwie do czujek ruchu wykrywających intruza na terenie chronionym, celem czujek ochrony obwodowej jest wykrycie próby wtargnięcia niechcianego gościa na obszar ochrony. Dzięki temu, mogą one być aktywne nawet wtedy gdy domownicy pozostają wewnątrz chronionej strefy, dzięki czemu zapewniony jest jeszcze wyższy poziom bezpieczeństwa. W tej grupie czujek niewątpliwie najczęściej spotykane są magnetyczne czujki otwarcia drzwi i okien. Występują one w różnych wykonaniach – dostępne są nawet wersje wpuszczane, całkowicie niewidoczne po zainstalowaniu. Ich zaletą jest niezawodność którą zawdzięczają swojej prostej konstrukcji. Zastosowanie takich czujek nie eliminuje konieczności użycia zabezpieczeń mechanicznych – trudne do sforsowania zamki i blokady zapewnią zapas czasu na interwencję zanim jeszcze intruzowi uda się dostać na obszar objęty ochroną. Wyższy poziom zabezpieczenia zapewnić mogą dodatkowo czujki wibracyjne – wykrycie charakterystycznych wibracji towarzyszących przełamywaniu zabezpieczeń mechanicznych może uruchomić alarm i spłoszyć intruza zanim ten zdąży wyrządzić jakichkolwiek szkód. Najlepszym rozwiązaniem, które docenić może każdy kto chce zabezpieczyć dużą posesję stojącą na uboczu będzie użycie aktywnych barier podczerwieni. Tworzą one niewidzialne „ogrodzenie” z wiązek podczerwieni, których przecięcie spowoduje wykrycie wtargnięcia i przekazanie tej informacji do centrali alarmowej. Połączenie ochrony obwodowej zewnętrznej z ochroną linii drzwi i okien, oraz uzupełnienie jej ochroną wewnętrzną – daje w efekcie pełne poczucie bezpieczeństwa tak ważne dla naszego komfortu psychicznego.

Współczesny system alarmowy może jednak zapewnić bezpieczeństwo znacznie szersze niż tylko wykrycie próby wtargnięcia intruzów. Uzupełniony specjalizowanymi czujkami, może wykrywać rozmaite inne zagrożenia. Specyficzną rolę pełnią czujki gazów usypiających – dzięki nim można zabezpieczyć się przed tzw. włamaniem „na śpiocha” w trakcie którego włamywacze wypuszczają substancję usypiającą domowników, po czym spokojnie rabują dobytek. Inne czujki gazu pozwolą wykryć pojawienie się niebezpiecznych substancji – gazów wybuchowych z kuchenki gazowej, kotła ogrzewania czy instalacji LPG w samochodzie. Czujki tlenku węgla zasygnalizują obecność toksycznego czadu spowodowanego niesprawnością kotła lub nieprawidłowo działającą wentylacją – elektroniczny system ochrony może dzięki nim zadbać również o zdrowie i życie naszych bliskich i nas samych. System alarmowy może też być uzupełniony sensorami dymu, które zasygnalizować może pojawienie się dymu spowodowane np. pozostawionym niewyłączonym żelazkiem – tym samym zapewnić ochronę dobytku przed jednym z najniebezpieczniejszych żywiołów.

Jak widać z tego krótkiego przeglądu, lista zastosowań czujek stosowanych w systemach alarmowych jest bardzo długa – każda z nich wpływa na różne aspekty szeroko pojmowanego bezpieczeństwa.